Η ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και οι διαδικασίες ελέγχου είναι αποκλειστική ευθύνη και αρμοδιότητα των αδειούχων ηλεκτρολόγων.
Άρθρο του κ. Χαράλαμπου Κουτρούλη*
Η ασφαλής λειτουργία των διαχωρισμένων κυκλωμάτων, ή των κυκλωμάτων ELV (Εξαιρετικά Χαμηλής Τάσης) προϋποθέτει συμμόρφωση με τους παρακάτω κανόνες του προτύπου ΕΛΟΤ HD 384:
Προστασία με ηλεκτρικό διαχωρισμό
(1) Μέγιστη τάση διαχωρισμένου κυκλώματος: Η τάση του ηλεκτρικού διαχωρισμένου κυκλώματος είναι ≤ 500V [dc ή ac] και αφορά ολόκληρη εγκατάσταση, ή τμήμα της, ή μόνο μερικές συσκευές και οι πηγές τροφοδοσίας πληρούν τις απαιτήσεις ασφαλείας του κανόνα 413.5.1.1 Προτύπου ΕΛΟΤ HD 384.
(2) Συνθήκες διαχωρισμού-μόνωσης κυκλωμάτων: Κανένα σημείο ενεργού μέρους διαχωρισμένου κυκλώματος δεν συνδέεται με άλλο κύκλωμα ή τη γη. Τα λαμβανόμενα μέτρα μόνωσης για το διαχωρισμό/απομόνωση των ενεργών μερών, πρέπει να εξασφαλίζουν έναν ηλεκτρικό διαχωρισμό τουλάχιστον ισοδύναμο με το διαχωρισμό μεταξύ των τυλιγμάτων ενός μετασχηματιστή απομόνωσης ασφαλείας.
(3) Χρόνος διακοπής σφάλματος: Σε σφάλματα προς δύο εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη που τροφοδοτούνται από αγωγούς διαφορετικής πολικότητας, η διάταξη προστασίας διακόπτει την τροφοδότηση σε χρόνο το πολύ ίσο με το χρόνο του Πίνακα 41-Α του Προτύπου ΕΛΟΤ HD 384.
(4) Αγωγοί απομονωμένης ισοδυναμικής σύνδεσης (PU): Τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη του διαχωρισμένου κυκλώματος συνδέονται μεταξύ τους με αγωγούς απομονωμένης ισοδυναμικής σύνδεσης. Oι αγωγοί της απομονωμένης ισοδυναμικής σύνδεσης δεν συνδέονται προς τη γη, ούτε προς αγωγούς προστασίας άλλων κυκλωμάτων, ούτε με τα εκτεθειμένα μέρη άλλων κυκλωμάτων, ούτε προς ξένα αγώγιμα στοιχεία.
(5) Εύκαμπτα καλώδια: Τα εύκαμπτα καλώδια, εφόσον δεν τροφοδοτούν συσκευές κλάσης ΙΙ (= συσκευές με διπλή μόνωση), περιλαμβάνουν αγωγό ισοδυναμικής σύνδεσης (PU). Τα μη προστατευμένα εύκαμπτα καλώδια είναι ορατά σε όλο το μήκος τους.
(6) Συνύπαρξη καλωδίων: Εάν συνυπάρχουν διαχωρισμένα κυκλώματα σε γραμμή ή καλώδιο και άλλων κυκλωμάτων, ισχύουν τα ακόλουθα:
(α) τα καλώδια είναι χωρίς μεταλλική επένδυση ή οι μονωμένοι αγωγοί εντός μονωτικών καναλιών ή σωληνώσεων,
(β) οι αγωγοί έχουν ονομαστική τάση τουλάχιστον ίση με τη μεγαλύτερη τάση που μπορεί να εμφανιστεί, και
(γ) κάθε κύκλωμα προστατεύεται έναντι υπερέντασης.
(6) Ρευματοδότες: οι ρευματοδότες του διαχωρισμένου κυκλώματος φέρουν επαφή γείωσης που συνδέεται μόνο με τον αγωγό απομονωμένης ισοδυναμικής σύνδεσης του διαχωρισμένου κυκλώματος
Προστασία με κυκλώματα Εξαιρετικά Χαμηλής Τάσης (ELV)
ELV (Εξαιρετικά Χαμηλή Τάση) είναι η τάση που δεν ξεπερνά τα 50 Vac (RMS), ή τα 120Vdc.
Κυκλώματα PELV
(1) Κατάλληλες πηγές PELV: Ως πηγές με απαιτούμενα χαρακτηριστικά νοούνται οι μετασχηματιστές απομόνωσης ασφαλείας, ζεύγος κινητήρα-γεννήτριας, μπαταρίες, κλπ. κατά τους κανόνες του 411.1.2.Χ
(2) Προστασία έναντι άμεσης επαφής: Τα κυκλώματα PELV στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό κτιρίου διαθέτουν προστασία έναντι άμεσης επαφής. Η προστασία έναντι άμεσης επαφής παρέχεται:
(α) με φράγματα ή περιβλήματα με Βαθμό Προστασίας ΙΡ2Χ ή ΙΡΧΧΒ, ή
(β) με μόνωση ικανή να αντέξει τάση δοκιμής 500Vac-rms για 1min.
Κατ’ εξαίρεση, με τις προϋποθέσεις του κανόνα 411.1.5.1, δεν απαιτείται προστασία έναντι άμεσης επαφής για κυκλώματα που βρίσκονται στο εσωτερικό κτιρίου με τάση 25Vac ή 60 Vdc σε ξηρούς χώρους, ή με τάση 6 Vac ή 15 Vdc στις υπόλοιπες περιπτώσεις.
Κυκλώματα SELV
(1) Κατάλληλες πηγές SELV: Ως πηγές με απαιτούμενα χαρακτηριστικά νοούνται οι μετασχηματιστές απομόνωσης ασφαλείας, ζεύγος κινητήρα-γεννήτριας, μπαταρίες, κλπ. κατά τους κανόνες του 411.1.2.Χ.
(2) Απομόνωση ενεργών μερών SELV: Τα ενεργά μέρη των κυκλωμάτων δεν συνδέονται προς τη γη, ή προς τα ενεργά μέρη, ή τους αγωγούς προστασίας άλλων κυκλωμάτων.
(3) Απομόνωση εκτεθειμένων αγώγιμων μερών SELV: Τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη δεν συνδέονται προς τη γη, ή προς αγωγούς προστασίας, ή εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη άλλων κυκλωμάτων. Τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη δεν συνδέονται προς ξένα αγώγιμα στοιχεία, με την εξαίρεση των προϋποθέσεων του κανόνα 411.1.4.2.
(4) Προστασία έναντι άμεσης επαφής: SELV κυκλώματα με τάση μεγαλύτερη των 25Vac ή 60Vdc διαθέτουν προστασία έναντι άμεσης επαφής. Η προστασία έναντι άμεσης επαφής παρέχεται:
(α) με φράγματα ή περιβλήματα με Βαθμό Προστασίας τουλάχιστον ΙΡ2Χ ή ΙΡΧΧΒ, ή
(β) με μόνωση ικανή να αντέξει τάση δοκιμής 500Vac-rms για 1min.
(5) Ρευματολήπτες: SELV ρευματολήπτες δεν έχουν επαφή προστασίας.
Συνύπαρξη αγωγών: Οι SELV και PELV αγωγοί πρέπει να είναι φυσικά διαχωρισμένοι από κυκλώματα διαφορετικών τάσεων, με την εξαίρεση των προϋποθέσεων του κανόνα 411.1.3.2.
Κυκλώματα FEVL
Όταν η χρησιμοποιούμενη τάση για λειτουργικούς λόγους δεν υπερβαίνει τα 50Vac [ή 120Vdc], και ΔΕΝ πληρούνται οι προϋποθέσεις για τις τάσεις SELV ή PELV, ο συνδυασμός αυτός ονομάζεται FELV.
(1) Προστασία έναντι άμεσης επαφής: Προστασία κυκλωμάτων FELV έναντι άμεσης επαφής εξασφαλίζεται:
(α) είτε με φράγματα ή περιβλήματα σύμφωνα με τον κανόνα 412.2,
(β) είτε με μόνωση αντίστοιχη με την τάση δοκιμής που απαιτείται για το πρωτεύον κύκλωμα. Η μόνωση θα πρέπει να ελεγχθεί σύμφωνα με τον κανόνα 471.3.2.
(2) Προστασία έναντι έμμεσης επαφής: Προστασία κυκλωμάτων FELV έναντι έμμεσης επαφής εξασφαλίζεται:
(α) αν στο πρωτεύον κύκλωμα εφαρμόζεται το μέτρο προστασίας με αυτόματη διακοπή της τροφοδότησης [άρθρο 413.1], τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη του κυκλώματος felv πρέπει να συνδέονται με τον αγωγό προστασίας του πρωτεύοντος κυκλώματος,
(β) αν στο πρωτεύον κύκλωμα εφαρμόζεται το μέτρο προστασίας με ηλεκτρικό διαχωρισμό [άρθρο 413.5], τα εκτεθειμένα αγώγιμα μέρη του κυκλώματος felv πρέπει να συνδέονται με το μονωμένο αγείωτο αγωγό ισοδυναμικής σύνδεσης.
(3) Διαχωρισμός κυκλωμάτων: Οι πηγές και τα κυκλώματα felv διαχωρίζονται από τα κυκλώματα υψηλότερων τάσεων με μια βασική μόνωση.
(5) Ρευματοδότες και ρευματολήπτες: Ρευματοδότες και ρευματολήπτες κυκλωμάτων felv δεν εφαρμόζουν σε ρευματολήπτες και ρευματοδότες άλλων κυκλωμάτων.
*Ο κ. Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός, MSc, διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. (Προτάσεις και σχόλια στα σχετικά θέματα είναι ευπρόσδεκτα στην ηλεκτρονική διεύθυνση: ilektroskopio@koutroulis.gr).
