Η θέση σε κυκλοφορία στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης του εποχιακού φωτεινού διάκοσμου διέπεται από συγκεκριμένους και σαφείς κανόνες, όπως όλα τα καταναλωτικά προϊόντα.
Άρθρο του κ. Αντώνη Πολίτη*
Έλεγχοι που διενεργήθηκαν πρόσφατα από το Υπουργείο Ανάπτυξης σε συνεργασία με ιδιωτικά διαπιστευμένα εργαστήρια της χώρας μας σε προϊόντα εποχιακού φωτεινού διάκοσμου λιανικής πώλησης, απέδειξαν ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ασφάλειας. Το αποτέλεσμα ήταν να διαταχθεί για κάποια από τα προϊόντα η απόσυρσή τους από την αγορά, και η απόφαση αυτή να ανακοινωθεί στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης επικίνδυνων προϊόντων RAPEX της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Λόγω της πληθώρας και της ευρείας χρήσεως αυτών των προϊόντων, είναι δυνατό να δημιουργηθούν σοβαροί κίνδυνοι ασφάλειας για το κοινό, είτε πρόκειται για διακοσμητικό φωτισμό οικιακής χρήσης, είτε για φωτισμό που τοποθετείται σε κοινόχρηστους χώρους (δρόμους, πλατείες). Είναι κρίσιμο λοιπόν να δίνεται η δέουσα προσοχή στην πιστοποίηση των προϊόντων εποχιακού φωτεινού διάκοσμου.
Η σήμανση CE
Η κατάδειξη της συμμόρφωσης με τους κανόνες συνοψίζεται κυρίως στη σήμανση CE που είναι υποχρεωτικό να υπάρχει στα προϊόντα, καθώς και στη «δήλωση συμμόρφωσης ΕΕ» η οποία συντάσσεται και υπογράφεται από τον κατασκευαστή και πρέπει να είναι διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή στους καταναλωτές ή στα υπόλοιπα μέλη της εφοδιαστικής αλυσίδας (σε έμπορους, εγκαταστάτες κλπ.), καθώς και στις αρμόδιες για τον έλεγχο της αγοράς αρχές.
Μία από τις κυκλοφορούσες απόψεις για τη σήμανση CE είναι ότι μιλάμε για «αυτοδήλωση», και άρα αρκεί απλά να το δηλώσω χωρίς καμία περαιτέρω ενέργεια. Η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική και ισχύει για όλα τα προϊόντα.
Η απόδειξη της συμμόρφωσης των προϊόντων είναι υποχρεωτικό να τεκμηριώνεται στον τεχνικό τους φάκελο, ο οποίος παραμένει στα χέρια του κατασκευαστή αλλά βρίσκεται στη διάθεση των αρμόδιων για τον έλεγχο της αγοράς αρχών. Ο φάκελος αυτός, πέραν των στοιχείων κατασκευής που πρέπει να περιέχει, ώστε να είναι δυνατή η ακριβής αναπαραγωγή των προϊόντων, πρέπει να περιέχει και δύο άκρως σημαντικά στοιχεία που αποδεικνύουν την ασφάλεια των προϊόντων. Τα εν λόγω στοιχεία είναι:
- Εκτίμηση των κινδύνων που προέρχονται από το προϊόν.
- Εκθέσεις δοκιμών που αποδεικνύουν την ορθή σχεδίαση του προϊόντος (δοκιμές τύπου) και καλύπτουν όλες τις ευρωπαϊκές οδηγίες στις οποίες αυτό εμπίπτει.
Σημειώνουμε εδώ ότι όλα τα παραπάνω είναι υποχρεωτικά και για το λόγο αυτό, εάν δεν υπάρχουν, η κυκλοφορία του προϊόντος είναι παράνομη, επισύροντας τις ανάλογες κυρώσεις.
Ειδικά για το διακοσμητικό φωτισμό, και ανάλογα με το είδος του, οι εφαρμοζόμενες Οδηγίες είναι κυρίως οι παρακάτω:
- i) H Οδηγία 2014/35/ΕΕ χαμηλής τάσης LVD), η οποία εφαρμόζεται σε όλα τα προϊόντα που τροφοδοτούνται με εναλλασσόμενη τάση από 50V έως 1.000V ή με συνεχή τάση από 75V έως 1500V και αφορά την ασφάλεια από τη χρήση αυτών έναντι κινδύνων ηλεκτρικών ή άλλων.
- ii) H Οδηγία 2014/30/ΕΕ (περί ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας EMC), η οποία εφαρμόζεται σε προϊόντα που είναι δυνατό να εκπέμψουν ηλεκτρομαγνητικό θόρυβο ή να επηρεαστούν από αυτόν. Πρακτικά, τέτοια προϊόντα είναι όλα όσα περιέχουν ηλεκτρονικά εξαρτήματα.
iii) H Οδηγία 2014/53/ΕΕ (για το ραδιοεξοπλισμό RED), η οποία εφαρμόζεται σε προϊόντα που έχουν ενσωματωμένες δυνατότητες εκπομπής ή λήψης ραδιοσημάτων π.χ. για σκοπούς τηλεχειρισμού. Η συγκεκριμένη Οδηγία δεν αφορά τους τηλεχειρισμούς με υπέρυθρο φως ή άλλους τηλεχειρισμούς που δεν κάνουν χρήση ραδιοσυχνοτήτων.
- iv) H Οδηγία 2011/65/ΕΕ (για τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών σε ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό RoHs), η οποία εφαρμόζεται σε όλα τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά προϊόντα, ανεξάρτητα από την τάση λειτουργίας ή την σκοπούμενη χρήση.
Εκτός από τις παραπάνω, υπάρχουν και άλλες Οδηγίες για ειδικού τύπου προϊόντα (π.χ. ATEX, ecodesign κλπ.).
Για την απόδειξη της συμμόρφωσης με τις παραπάνω Οδηγίες, πρέπει να συνοδεύουν τον τεχνικό φάκελο, εκθέσεις δοκιμών με βάση κυρίως εναρμονισμένα πρότυπα.
Πρότυπα
Κάποια από τα πρότυπα είναι κατά περίπτωση τα εξής:
- Για την οδηγία LVD: ΕΝ 60598-1, ΕΝ 60598-2-1, ΕΝ 60598-2-20, ΕΝ 60598-2-21,EN 62471.
- Για την Οδηγία EMC: ΕΝ 55015, ΕΝ 51547, ΕΝ 61000-3-2, ΕΝ 61000-3-3.
- Για την Οδηγία RoHs: EN IEC 63000.
Τα πρότυπα της Οδηγίας LVD πρέπει να εφαρμόζονται ακόμα και αν το προϊόν δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της, καθώς σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται η Οδηγία για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων 2001/65/ΕΚ που είναι επίσης υποχρεωτική και αφορά όλα τα προϊόντα για τα οποία δεν υπάρχει άλλη Οδηγία που να καλύπτει την ασφάλειά τους.
Δυνάμει της ίδιας Οδηγίας και με βάση την ανάλυση κινδύνου που πρέπει να κάνει ο κατασκευαστής, σε μεγάλες κατασκευές πρέπει να αποδεικνύεται και η στατική επάρκεια καθώς και η αντοχή σε εξωτερικές επιδράσεις (όπως είναι π.χ. αέρας, χιόνι κλπ.).
Τα ελληνικά εργαστήρια έχουν σήμερα την απαραίτητη τεχνογνωσία και τις τεχνικές δυνατότητες να καλύψουν τις όποιες ανάγκες δοκιμών ή πιστοποίησης. Το κρισιμότερο όμως συστατικό για τη συμμόρφωση των προϊόντων είναι η διάθεση που έχουν:
- Οι κατασκευαστές να τα πιστοποιήσουν.
- Οι εισαγωγείς να αναζητήσουν και να εμπορευτούν μόνο συμμορφούμενα προϊόντα (αφού πρώτα επαληθεύσουν ότι κάτι τέτοιο ισχύει).
- Οι εγκαταστάτες ηλεκτρολόγοι να τοποθετούν πιστοποιημένα προϊόντα και σε καμία περίπτωση προϊόντα αμφίβολης ποιότητας.
*Ο κ. Αντώνης Πολίτης είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Hellaslab και διευθύνων σύμβουλος του φορέα Labor A.E.
