Η ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και οι διαδικασίες ελέγχου είναι αποκλειστική ευθύνη και αρμοδιότητα των ηλεκτρολόγων.
Άρθρο του κ. Χαράλαμπου Γ. Κουτρούλη*
Η επάρκεια των συνδέσεων, η δυνατότητα πρόσβασης και χειρισμού των υλικών, καθώς και η τεκμηρίωση της ηλεκτρικής εγκατάστασης, απαιτούν συμμόρφωση με τους παρακάτω κανόνες του προτύπου ΕΛΟΤ HD 384:
1.10) Σχέδια, διαγράμματα και πινακίδα δοκιμής RCD
1) Σχέδια και διαγράμματα: Υπάρχουν σχέδια ή διαγράμματα της εγκατάστασης ή πίνακες τύπου και σύνθεσης των κυκλωμάτων, καθώς και τα πληροφοριακά στοιχεία που απαιτούνται. Τα σχέδια ή διαγράμματα είναι απαραίτητα εφόσον η εγκατάσταση περιλαμβάνει περισσότερους του ενός πίνακες διανομής. Οι υπόγειες γραμμές αποτυπώνονται σε σχέδιο.
2) Οι διατάξεις RCD διαθέτουν κοντά τους πινακίδα οδηγιών για δοκιμή ανά 6μηνο ή κατά τις οδηγίες του κατασκευαστή.
1.11) Επάρκεια συνδέσεων αγωγών
1) Έλεγχος συνδέσεων κατά τον αρχικό έλεγχο: Τα μέσα σύνδεσης είναι τα ενδεικνυόμενα και οι συνδέσεις είναι σωστά κατασκευασμένες. Σε περίπτωση αμφιβολιών, γίνεται μέτρηση της αντίστασης της σύνδεσης. Αυτή η αντίσταση δεν πρέπει να είναι μικρότερη από την αντίσταση ενός μέτρου μήκους αγωγού με διατομή τη μικρότερη διατομή ενός από τους συνδεδεμένους αγωγούς (Κανόνας Ε.611.3).
2) Έλεγχος των συνδέσεων στους επαναληπτικούς ελέγχους: Οι συνδέσεις είναι επαρκείς και προσιτές για επιθεώρηση, δοκιμή και συντήρηση. Εξαιρούνται: α) ενώσεις καλωδίων θαμμένων στο έδαφος, β) γεμισμένες με μονωτικό ενώσεις, γ) συνδέσεις ψυχρού – θερμού μέρους σε συστήματα θέρμανσης οροφής, δαπέδου κλπ.
1.12) Δυνατότητα πρόσβασης και χειρισμών
1) Γενική προσβασιμότητα υλικών: Όλα τα υλικά γενικά είναι προσιτά προς έλεγχο, επιθεώρηση, συντήρηση και χειρισμό.
2) Διατάξεις διακοπής για μηχανική συντήρηση: Όπου η μηχανική συντήρηση των μηχανημάτων μπορεί να συνεπάγεται κινδύνους πρόκλησης σωματικών βλαβών, πρέπει να προβλέπεται διάταξη διακοπής της τροφοδότησης. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να αποτρέπεται η χωρίς πρόθεση λειτουργία των μηχανημάτων / συσκευών κατά τη διάρκεια της μηχανικής συντήρησης (π.χ. με προειδοποιητικές πινακίδες, με κλείδωμα κλπ.). Η συντήρηση των μηχανημάτων δεν περιλαμβάνει επέμβαση στο ηλεκτρικό μέρος· διαφορετικά χρειάζεται να γίνεται απομόνωση.
3) Επιτρεπτές διατάξεις διακοπής για μηχανική συντήρηση, είναι: πολυπολικοί διακόπτες φορτίου, διακόπτες ισχύος, διακόπτες που ελέγχουν επαφείς, ρευματοδότες – ρευματολήπτες. Ο χειρισμός πρέπει να γίνεται με μια χειροκίνητη ενέργεια. Οι διατάξεις αυτές πρέπει να σημαίνονται κατάλληλα ώστε να αναγνωρίζονται, και η ένδειξη της ανοιχτής θέσης να σημαίνεται ως “ανοικτό” ή “εκτός” ή “ο”.
4) Διατάξεις επείγουσας διακοπής ή/και επείγουσας στάσης: Όπου υπάρχει ανάγκη αποτροπής απρόβλεπτου κινδύνου προβλέπονται μέσα επείγουσας διακοπής. Η διακοπή τροφοδότησης πρέπει να επιτυγχάνεται με μια κίνηση. Στην περίπτωση επείγουσας κράτησης μπορεί να είναι απαραίτητη η διατήρηση της τροφοδότησης (π.χ. πέδηση κινούμενων μερών). Τα μέσα χειρισμού πρέπει να αναγνωρίζονται εύκολα και έχουν κόκκινο χρώμα σε κίτρινο φόντο. Το τελευταίο δεν είναι απαραίτητο στις εγκαταστάσεις κατοικιών. Όπου υπάρχει κίνδυνος ηλεκτροπληξίας, η διάταξη επείγουσας διακοπής διακόπτει όλους τους ενεργούς αγωγούς. Στα συστήματα ΤΝ ο αγωγός ΡΕΝ δεν διακόπτεται. Η διακοπή του αγωγού Ν στα συστήματα ΤΝ είναι προαιρετική.
5) Επιτρεπτές διατάξεις επείγουσας διακοπής ή/και επείγουσας στάσης είναι: διακόπτες στο κύριο κύκλωμα, πλήκτρα στο κύκλωμα ελέγχου. Δεν επιτρέπονται οι ρευματοδότες – ρευματολήπτες ως μέσα επείγουσας διακοπής. Όταν χρησιμοποιούνται όργανα με εξ αποστάσεως χειρισμό, το άνοιγμα επιτυγχάνεται με απενεργοποίηση των πηνίων. Τα μέσα χειρισμού των διατάξεων διακοπής ή κράτησης μανδαλώνονται στη θέση διακοπής ή κράτησης. Η μανδάλωση είναι προαιρετική αν τα μέσα χειρισμού διακοπής ή κράτησης και επανατροφοδότησης ή επανεκκίνησης ελέγχονται αποκλειστικά από το ίδιο πρόσωπο. Η απομανδάλωση της επείγουσας διακοπής ή κράτησης δεν επιτρέπεται να επανεργοποιεί , χωρίς άλλο χειρισμό, το αντίστοιχο τμήμα της ηλεκτρικής εγκατάστασης. Οι διατάξεις επείγουσας διακοπής ή κράτησης επισημαίνονται κατάλληλα για να αναγνωρίζονται εύκολα, και έχουν κόκκινο χρώμα σε κίτρινο φόντο. Το τελευταίο δεν είναι απαραίτητο στις εγκαταστάσεις κατοικιών.
6) Διατάξεις λειτουργικών χειρισμών: Δεν χρησιμοποιούνται ως διατάξεις λειτουργικού χειρισμού αποζεύκτες, ασφάλειες, γέφυρες. Επιτρέπεται ως διάταξη λειτουργικού χειρισμού η χρησιμοποίηση ρευματοδότη – ρευματολήπτη μέχρι μέγιστο ονομαστικό ρεύμα 16Α. Δεν επιτρέπεται η χρησιμοποίηση μονοπολικής διάταξης χειρισμού στον ουδέτερο αγωγό, με εξαίρεση τα βοηθητικά κυκλώματα.
7) Διατάξεις λειτουργικού χειρισμού για εναλλαγή πηγών τροφοδότησης πραγματοποιούνται με μεταγωγή όλων των ενεργών αγωγών συγχρόνως και με αποκλεισμό παράλληλης σύνδεσης πηγών, εκτός αν το τελευταίο έχει προβλεφθεί.
8) Διατάξεις λειτουργικών χειρισμών κινητήρων: Στα κυκλώματα χειρισμού κινητήρων δεν επιτρέπεται η αυτόματη εκκίνηση, μετά από σταμάτημα λόγω μείωσης ή διακοπής της τάσης, αν αυτή η εκκίνηση συνεπάγεται κίνδυνο. Αν η ασφάλεια εξαρτάται από τη φορά περιστροφής ενός κινητήρα, πρέπει να έχουν ληφθεί κατάλληλα μέτρα ώστε να αποκλείεται η λειτουργία με ανάστροφη φορά.
9) Πινακίδες χειρισμού συσκευών: Οι συσκευές που ο προορισμός τους δεν είναι προφανής, πρέπει να αναγνωρίζονται και να επισημαίνονται κατάλληλα. Εφόσον υφίσταται λειτουργία διακοπτών ή συσκευών που δεν είναι ορατή στο χειριστή και μπορεί για το λόγο αυτό να προκύψει κίνδυνος, πρέπει να υπάρχει σε θέση ορατή από το χειριστή ενδεικτικό όργανο.
*Ο κ. Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός, MSc, διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου. (Προτάσεις και σχόλια στα σχετικά θέματα είναι ευπρόσδεκτα στην ηλεκτρονική διεύθυνση: ilektroskopio@koutroulis.gr).
