Η ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και οι διαδικασίες ελέγχου είναι αποκλειστική ευθύνη και αρμοδιότητα των ηλεκτρολόγων.
Άρθρο του κ. Χαράλαμπου Γ. Κουτρούλη*
Η ασφαλής λειτουργία των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων προϋποθέτει την πλήρη συμμόρφωση με το ισχύον κάθε φορά κανονιστικό πλαίσιο.
Στην περίπτωση ωστόσο των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων που κατασκευάστηκαν με τον παλιότερο Κανονισμό Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (ΚΕΗΕ), δηλαδή των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων με χρόνο κατασκευής πριν το 2007, όταν και έγινε υποχρεωτική η εφαρμογή του Προτύπου ΕΛΟΤ HD 384, ο οπτικός έλεγχος της ηλεκτρικής εγκατάστασης διενεργείται με βάση τα ισχύοντα στον ΚΕΗΕ, με χρήση του αντίστοιχου Πρωτοκόλλου Ελέγχου της Υπεύθυνης Δήλωσης Εγκαταστάτη (ΥΔΕ).
Φωτισμός ασφαλείας, οδηγίες & προειδοποιητικές πινακίδες
Kατά τον οπτικό έλεγχο για το πεδίο ελέγχου 1.3 του Πρωτοκόλλου Ελέγχου κατά ΚΕΗΕ, τα σημεία εστίασης είναι τα εξής:
- Πολύπλοκες εγκαταστάσεις όπου υπάρχουν σχέδια, διαγράμματα και πινακίδες λειτουργίας.
- Προειδοποιητικές πινακίδες (άρθρα 12, 13 & 14 ΚΕΗΕ) οι οποίες υπάρχουν: α) κοντά σε γυμνούς αγωγούς και σε ηλεκτρικά αντικείμενα με πολλαπλή τροφοδοσία, αποζεύξεις και χειρισμούς, β) κοντά σε τηλεχειριζόμενους κινητήρες, γ) στα ηλεκτροστάσια και δ) στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις με Uφασική > 250 V.
- Οδηγίες παροχής πρώτων βοηθειών που υπάρχουν σε ηλεκτροστάσια, σε μηχανοστάσια ανελκυστήρων και σε εργοστάσια, βιομηχανίες και βιοτεχνίες με ηλεκτρικό υποσταθμό.
- Φωτισμός ασφαλείας που κατανέμεται σε δύο τουλάχιστον χωριστά κυκλώματα και υλοποιείται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Κανονισμού Πυροπροστασίας.
Γειώσεις προστασίας
Όσον αφορά τις γειώσεις προστασίας (άρθρα 16 έως & 28 ΚΕΗΕ) και τον οπτικό έλεγχο για το πεδίο ελέγχου 1.4 του Πρωτοκόλλου Ελέγχου κατά ΚΕΗΕ, ισχύουν τα εξής:
- Τα μεταλλικά περιβλήματα αγωγών, καλωδίων και συσκευών δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως τμήμα του αγωγού γείωσης.
- Οι αγωγοί προστασίας (αγωγοί γείωσης κατά την ορολογία του ΚΕΗΕ) πρέπει να είναι μονωμένοι όπως οι ρευματοφόροι αγωγοί. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπονται γυμνοί αγωγοί προστασίας (γείωσης) σε εγκαταστάσεις με ανεξάρτητη όδευση του αγωγού γείωσης έναντι των λοιπών τροφοδοτικών αγωγών (όπως βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή παρεμφερείς), με την προϋπόθεση κατασκευής ισοδυναμικού πλέγματος, αντί αγωγού γείωσης.
- Ο γυμνός αγωγός γείωσης δεν πρέπει να εφάπτεται με εύφλεκτα τμήματα οικοδομής. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η διέλευση γυμνού αγωγού γείωσης από τέτοια τμήματα εφόσον αυτός εγκαθίσταται εντός μη εύφλεκτου σωλήνα με μόνωση.
- Στα δίκτυα με σύστημα σύνδεσης γειώσεων ΤΝ (Terre [γη] – Neutral [ουδέτερος]) η αντίσταση του αγωγού γείωσης από το πλέον απομακρυσμένο σημείο μέχρι το σημείο σύνδεσης με τον ουδέτερο πρέπει να είναι ≤ 1 Ω.
- Κατά τη διέλευση ανεξάρτητα τοποθετημένου αγωγού γείωσης μέσω τοιχωμάτων ή δαπέδων, ή στις περιπτώσεις που υπόκειται σε μηχανικές καταπονήσεις, ο αγωγός πρέπει να εγκαθίσταται εντός σωλήνα.
- Ο αγωγός γείωσης δεν πρέπει να διακόπτεται από ασφαλειοδιακοπτικά στοιχεία.
- Η όδευση αγωγού γείωσης πρέπει να είναι κοινή (κοινή εγκατάσταση) με ρευματοφόρους αγωγούς και εντός των ίδιων προστατευτικών μέσων (σωληνώσεων κλπ.).
- Η γείωση ουδετέρου στην αρχή της εγκατάστασης πρέπει να γίνεται σε τεχνητό ηλεκτρόδιο (σημείο ουδετερογείωσης).
- Τα μεταλλικά μέρη της εσωτερικής ηλεκτρικής εγκατάστασης (ΕΗΕ) πρέπει να συνδέονται στο ίδιο ηλεκτρόδιο γείωσης.
- Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως γείωση προστασίας οι μεταλλικές σωληνώσεις θέρμανσης, ζεστού νερού και αερίου, οι γραμμές γείωσης ασθενών ρευμάτων ή οι γραμμές γείωσης αλεξικέραυνων. Προσοχή: Οι μεταλλικές σωληνώσεις μπορούν ή επιβάλλεται κατά περίπτωση να συνδεθούν ισοδυναμικά στο ζυγό γείωσης. Δεν απαιτείται ισοδυναμική σύνδεση σε μεταλλικούς σωλήνες με μονωτική επένδυση. Το σημείο ισοδυναμικής σύνδεσης με τους υδροσωλήνες πρέπει να είναι ευδιάκριτο και προσιτό για έλεγχο.
- Όσον αφορά την κύρια ισοδυναμική σύνδεση, πρέπει να συνδέονται ισοδυναμικά στο ζυγό γείωσης ο σιδερένιος οπλισμός της οικοδομής (εφόσον είναι προσιτός), οι μεταλλικές σωληνώσεις, τα μεταλλικά δάπεδα, τα μεταλλικά αντικείμενα κλπ.
- Όσον αφορά την ουδετερογείωση στα δίκτυα ΤΝ, δεν πρέπει να υπάρχει εκ νέου σύνδεση αγωγού γείωσης και ουδετέρου πέραν του σημείου ουδετερογείωσης. Στα δίκτυα ΤΝ-C-S (στα οποία οι λειτουργίες αγωγού προστασίας και ουδετέρου συνδυάζονται σε έναν αγωγό μόνο σε ένα μέρος του συστήματος, ενώ στο υπόλοιπο μέρος οι αγωγοί είναι χωριστοί) πρέπει να γίνεται ιδιαίτερη γείωση σε κάθε θέση (πίνακα) ουδετερογείωσης.
- Δεν πρέπει στην ίδια ηλεκτρική εγκατάσταση ή στο ίδιο δίκτυο χαμηλής τάσης να συνυπάρχει σύνδεσης γειώσεων ΤΤ και σύστημα σύνδεσης γειώσεων ΤΝ.
- Η συνολική αντίσταση γείωσης ουδετέρου στα δίκτυα ΤΝ πρέπει να είναι ≤ 10 Ω και να μετριέται στον υποσταθμό διανομής. Σε δίκτυα ΤΝ με διακόπτη διαφυγής τάσης η γείωση των μεταλλικών μερών πρέπει να γίνεται σε ανεξάρτητο ηλεκτρόδιο.
- Μέσω της γείωσης προστατεύεται η ηλεκτρική εγκατάσταση, και για αυτό θα πρέπει να συνδέονται με αγωγό προστασίας όλα τα μεταλλικά τμήματα των συσκευών, ενώ θα πρέπει να φέρουν επαφή γείωσης όλοι οι ρευματοδότες.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Από 1 Ιανουαρίου 2024 ο Κανονισμός για τη μελέτη και κατασκευή νέων ηλεκτρικών εγκαταστάσεων είναι το Πρότυπο ΕΛΟΤ 60364. Ο έλεγχος των εγκαταστάσεων που κατασκευάστηκαν με παλιότερους Κανονισμούς (ΚΕΗΕ, ΕΛΟΤ HD 384) εξακολουθεί να γίνεται με τον Κανονισμό που ίσχυε κατά το χρόνο κατασκευής τους.
*Ο κ. Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός, MSc, διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (e-mail: ilektroskopio@koutroulis.gr).
