Η ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και οι διαδικασίες ελέγχου είναι αποκλειστική ευθύνη και αρμοδιότητα των επαγγελματιών αδειούχων ηλεκτρολόγων.
Άρθρο του κ. Χαράλαμπου Γ. Κουτρούλη*
Η ασφαλής λειτουργία των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων προϋποθέτει την πλήρη συμμόρφωση με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο. Στην περίπτωση του Προτύπου ΕΛΟΤ HD 384, και όταν πρόκειται για κολυμβητικές δεξαμενές (πισίνες), εκτός των ελέγχων και μετρήσεων που περιλαμβάνονται στο τυποποιημένο Πρωτόκολλο Ελέγχου Ηλεκτρικής Εγκατάστασης, απαιτείται ο έλεγχος ειδικών σημείων, τόσο στις πισίνες και στις βοηθητικές ρηχές δεξαμενές όσο και στον εγγύς περιβάλλοντα χώρο.
Για την εφαρμογή των ελέγχων, ο χώρος εντός και εγγύς των κολυμβητικών δεξαμενών χωρίζεται σε τρεις ζώνες:
Α. Ζώνη 0 (Ζ0): Είναι το εσωτερικό των δεξαμενών.
Β. Ζώνη 1 (Ζ1): Εκτείνεται πλαγίως 2 μέτρα από τα όρια της δεξαμενής και κατά το ύψος 2,5 μέτρα πάνω από τη ζώνη 0 ή από το δάπεδο που περιβάλλει τη δεξαμενή ή την επιφάνεια που μπορούν να σταθούν άτομα.
Γ. Ζώνη 2 (Ζ2): Εκτείνεται πλαγίως 1,5 μέτρα από τα όρια της ζώνης 1 και κατά το ύψος 2,5 μέτρα πάνω από το δάπεδο ή την επιφάνεια.
Προστασία από επαφή
Όπου στις παραπάνω ζώνες χρησιμοποιούνται κυκλώματα με πολύ χαμηλή τάση ασφαλείας (Safety Extra-Low Voltage [SELV]) ή πολύ χαμηλή τάση προστασίας (Protective Extra-Low Voltage [PELV]), πρέπει να εξασφαλίζεται προστασία έναντι άμεσης επαφής με δύο τρόπους:
α) Είτε με φράγματα ή περιβλήματα με βαθμό προστασίας ≥ ΙΡ2Χ ή ΙΡΧΧΒ.
β) Είτε με μόνωση ικανή να αντέξει μια τάση δοκιμής 500VAC – RMS για 1 min.
Απαιτείται επίσης στεγανότητα του ηλεκτρολογικού υλικού, ο βαθμός προστασίας του οποίου πρέπει γενικά να πληροί τις απαιτήσεις του κανόνα 702.512.2. Σε κάθε περίπτωση, οι βαθμοί προστασίας ≥ΙΡΧ8 για την Ζ0 και ≥ΙΡΧ5 για τις ζώνες Ζ1 & Ζ2 υπερκαλύπτουν τις απαιτήσεις του Προτύπου ΕΛΟΤ HD 384.
Στις ηλεκτρικές γραμμές στις ζώνες 0 και 1, οι οποίες προορίζονται μόνο για την τροφοδότηση των σταθερών ηλεκτρικών συσκευών και δεν έχουν κουτιά διακλάδωσης ούτε μεταλλικό μανδύα ή περίβλημα, η απαίτηση στεγανότητας αφορά ορατές γραμμές ή χωνευτές στους τοίχους σε βάθος μέχρι 50 χιλ. Στις ηλεκτρικές γραμμές στην ζώνη Ζ2, οι οποίες προορίζονται μόνο για την τροφοδότηση των σταθερών ηλεκτρικών συσκευών και δεν έχουν προσιτά μεταλλικά περιβλήματα, η απαίτηση στεγανότητας αφορά, όπως και στην προηγούμενη περίπτωση, ορατές γραμμές ή χωνευτές στους τοίχους σε βάθος μέχρι 50 χιλ.
Για μεγαλύτερα βάθη τοποθέτησης στις ζώνες 0, 1 και 2 ισχύουν οι γενικές απαιτήσεις του Προτύπου.
Τοπική συμπληρωματική ισοδυναμική σύνδεση
Σε κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση κολυμβητικής δεξαμενής κατασκευάζεται υποχρεωτικά τοπική συμπληρωματική ισοδυναμική σύνδεση. Οι αγωγοί προστασίας των εκτεθειμένων αγώγιμων μερών πρέπει να συνδέονται ισοδυναμικά προς τα ξένα αγώγιμα στοιχεία που βρίσκονται στις ζώνες 0, 1 και 2. Στα ξένα αγώγιμα στοιχεία περιλαμβάνονται και τα μη μονωτικά δάπεδα (σύνδεση με τον μεταλλικό δομικό οπλισμό ή το μεταλλικό ισοδυναμικό πλέγμα του δαπέδου).
Ένα δάπεδο θεωρείται μη μονωτικό όταν η αντίσταση μόνωσής του είναι μικρότερη από 50 kΩ για εγκαταστάσεις ονομαστικής τάσης ≤500V. Η μέτρηση της μονωτικής αντίστασης δαπέδων γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες 702.413.1.6 και 413.3.4 του Προτύπου.
Όργανα και συσκευές
Στη ζώνη 0 δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση εξοπλισμού ή εξαρτήματος ή συσκευής παρά μόνο εάν έχουν πολύ χαμηλή τάση ασφαλείας (Safety Extra-Low Voltage [SELV]) με ονομαστική τάση μέχρι 12Vac-rms ή 30Vdc-rf, με την πηγή τροφοδότησης εγκατεστημένη έξω από την Ζ2, με βαθμό προστασίας ≥ΙΡΧ8, ειδικά για κολυμβητικές δεξαμενές.
Στη ζώνη 1 δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση εξοπλισμού ή εξαρτήματος ή συσκευής παρά μόνο εάν έχουν ειδική κατασκευή προκειμένου να χρησιμοποιούνται σε κολυμβητικές δεξαμενές και βαθμό προστασίας ≥ΙΡΧ5.
Στις ζώνες 0 και 1 επιτρέπεται η εγκατάσταση μόνο σταθερών συσκευών.
Μικρές κολυμβητικές δεξαμενές
Στις μικρές κολυμβητικές δεξαμενές (όσες βρίσκονται μέσα στα κτίρια και λόγω μεγέθους δεν υφίσταται ζώνη 2) επιτρέπεται η εγκατάσταση ρευματοδοτών μόνο εάν αυτοί:
α) Βρίσκονται σε απόσταση τουλάχιστον 1,5μ. από το όριο της Ζ0 και σε ύψος τουλάχιστον 0,3μ. από το δάπεδο.
β) Προστατεύονται είτε 1) με RCD με ΙΔν ≤0,3Α, είτε 2) ο κάθε ρευματοδότης χωριστά με ηλεκτρικό διαχωρισμό, με το μετασχηματιστή απομόνωσης τοποθετημένο έξω από τις Ζώνες 0, 1, και 2.
γ) Έχουν βαθμό προστασίας ≥ΙΡΧ5.
Εξοπλισμός και συσκευές στη Ζ2
Στη ζώνη 2 επιτρέπεται η εγκατάσταση ρευματοδοτών, διακοπτών ή εξαρτημάτων με βαθμό προστασίας ≥ΙΡΧ5, μόνο εφόσον πληρούν μια από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
α) Εάν τροφοδοτούνται, ξεχωριστά κάθε ρευματοδότης, διακόπτης ή άλλο εξάρτημα από ένα μετασχηματιστή απομόνωσης.
β) Εάν τροφοδοτούνται με πολύ χαμηλή τάση ασφαλείας (Safety Extra-Low Voltage [SELV], ≤50Vac-rms, 120Vdc-rf).
γ) Εάν προστατεύονται με διατάξεις προστασίας διαφορικού ρεύματος (Residual Current Device [RCD]) που διαθέτουν χρονοκαθυστέρηση με ΙΔν ≤0,03Α.
Στη Ζ2 επιτρέπεται να εγκατασταθούν οι ακόλουθοι τύποι συσκευών με βαθμό προστασίας ≥IPX5:
α) Φωτιστικά σώματα κλάσης ΙΙ.
β) Συσκευές κλάσης Ι που προστατεύονται με RCD με ΙΔν ≤0,03Α.
γ) Συσκευές που τροφοδοτούνται από ένα μετασχηματιστή απομόνωσης.
Ηλεκτρική δαπεδοθέρμανση
Ηλεκτρικά θερμαντικά στοιχεία ενσωματωμένα στο δάπεδο κάτω από τις ζώνες 0, 1 και 2 πρέπει να καλύπτονται από γειωμένο πλέγμα ή μεταλλική επένδυση, που να συνδέεται στην τοπική συμπληρωματική ισοδυναμική σύνδεση.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ:
Από την 1η Ιανουαρίου 2024, ο Κανονισμός για τη μελέτη και κατασκευή νέων ηλεκτρικών εγκαταστάσεων είναι το Πρότυπο ΕΛΟΤ 60364. Ο έλεγχος των εγκαταστάσεων που κατασκευάστηκαν με παλιότερους Κανονισμούς (ΚΕΗΕ, ΕΛΟΤ HD 384) εξακολουθεί να γίνεται με τον Κανονισμό που ίσχυε κατά το χρόνο κατασκευής τους.
*Ο κ. Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός, MSc, διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (email: ilektroskopio@koutroulis.gr).
