Η ασφάλεια των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και οι διαδικασίες ελέγχου είναι αποκλειστική ευθύνη και αρμοδιότητα των ηλεκτρολόγων.
Άρθρο του κ. Χαράλαμπου Γ. Κουτρούλη*
Η ασφαλής λειτουργία των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων προϋποθέτει την πλήρη συμμόρφωση με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο. Στην περίπτωση του Προτύπου ΕΛΟΤ 60364, εκτός των ελέγχων και μετρήσεων που περιλαμβάνονται στο τυποποιημένο Πρωτόκολλο Ελέγχου Ηλεκτρικής Εγκατάστασης, απαιτούνται περαιτέρω έλεγχοι για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις στους χώρους λουτρών που έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με το Πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384.
Ως χώροι λουτρών θεωρούνται οι χώροι μέσα και γύρω από λουτήρες (μπανιέρες), καταιονητήρες (ντουζιέρες), προκατασκευασμένες καμπίνες λουτρού ή καταιονισμού και περιοχές με καταιονητήρες έκτακτης ανάγκης. Για την εφαρμογή των απαιτήσεων του Προτύπου ΕΛΟΤ HD 384, οι χώροι των λουτρών χωρίζονται σε τέσσερις ζώνες 0, 1, 2 και 3, που έχουν ως εξής:
-Η ζώνη 0 περιλαμβάνει την περιοχή που μπορεί να γεμίσει με νερό (εσωτερικό μπανιέρας ή ντουζιέρας).
-Η ζώνη 1 είναι η περιοχή πάνω ακριβώς από τη ζώνη 0 και μέχρι ύψος 2,25 μέτρα από το δάπεδο.
-Η ζώνη 2 εκτείνεται πλαγίως και έξω από τη ζώνη 1 σε απόσταση 0,6 μέτρων, και σε ύψος μέχρι 2,25 μέτρα κατακόρυφα από τη στάθμη του δαπέδου. Η ζώνη 2 περιλαμβάνει και την περιοχή πάνω από τη ζώνη 1 και μέχρι το ύψος των 3 μέτρων από το δάπεδο, εάν τυχόν υπάρχει.
-Η ζώνη 3 εκτείνεται πλαγίως και έξω από τη ζώνη 2, σε απόσταση 2,4 μέτρων και μέχρι ύψος 2,25 μέτρων από το δάπεδο. Η ζώνη 3 περιλαμβάνει και την περιοχή πάνω από τη ζώνη 2 και μέχρι το ύψος των 3 μέτρων από το δάπεδο, εάν τυχόν υπάρχει.
Γενικές απαιτήσεις
Σε όλες τις ζώνες, για την προστασία έναντι έμμεσης επαφής, δεν επιτρέπονται εγκαταστάσεις σε μη αγώγιμους χώρους, ούτε και αγείωτες ισοδυναμικές συνδέσεις.
Οι ηλεκτρικές γραμμές στις ζώνες 0 έως 3 προορίζονται μόνο για την τροφοδότηση των σταθερών ηλεκτρικών συσκευών στις αντίστοιχες ζώνες, έχουν διπλή μόνωση και δεν έχουν μεταλλικό περίβλημα. Ο κανόνας αυτός αφορά ορατές γραμμές ή χωνευτές στους τοίχους σε βάθος μέχρι 50 mm. Για γραμμές που διέρχονται σε βάθος μεγαλύτερο από 50 mm δεν υπάρχουν περιορισμοί.
Τέλος, δεν πρέπει να υπάρχουν κουτιά διακλαδώσεων στις ζώνες 0, 1 και 2.
Απαιτήσεις για κάθε ζώνη
Όσον αφορά τον επιτρεπόμενο εξοπλισμό και τις επιτρεπόμενες συσκευές σε κάθε ζώνη ξεχωριστά, ισχύουν τα εξής:
– Στη ζώνη 0 δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση οποιοδήποτε εξοπλισμού ή εξαρτήματος. Επιτρέπεται μόνο η χρησιμοποίηση συσκευών που λειτουργούν με πολύ χαμηλή τάση ασφαλείας (Safety Extra-Low Voltage [SELV]), ≤12Vac-rms, 30Vdc-rf), με βαθμό προστασίας (ΒΠ, International Protection [IP]) ≥ ΙΡ Χ7, με την πηγή τροφοδότησης εντός ή πέραν της ζώνης 3.
– Στη ζώνη 1 επιτρέπεται η εγκατάσταση μόνο διακοπτών κυκλωμάτων SELV (≤12Vac-rms, 30Vdc-rf), με ΒΠ ≥ ΙΡ Χ5, εφόσον η πηγή τροφοδότησης είναι εγκατεστημένη εντός ή πέραν της ζώνης 3. Επίσης επιτρέπεται η ύπαρξη μονωτικών κορδονιών τραβηχτών διακοπτών σύμφωνα με το Πρότυπο. Ακόμη, επιτρέπεται να εγκατασταθούν οι ακόλουθοι τύποι συσκευών:
α) Σταθερές συσκευές SELV (≤50Vac-rms, 120Vdc-rf), με ΒΠ ≥ ΙΡ Χ5.
β) Σταθερές συσκευές χαμηλής τάσης (ΧΤ), με ΒΠ ≥ΙΡ Χ5 και με πρόσθετη προστασία με διάταξη προστασίας διαφορικού ρεύματος (Residual Current Device [RCD]) με ΙΔn ≤ 0,03Α.
– Στη ζώνη 2 επιτρέπονται:
α) Διακόπτες και ρευματοδότες κυκλωμάτων SELV (≤50Vac-rms, 120Vdc-rf), με ΒΠ ≥ ΙΡ Χ5, εφόσον η πηγή τροφοδότησης είναι εγκατεστημένη εντός ή πέραν της ζώνης 3
β) Ρευματοδότες τροφοδότησης ξυριστικών μηχανών σύμφωνων με το Πρότυπο.
γ) Μονωτικά κορδόνια τραβηχτών διακοπτών σύμφωνα με το Πρότυπο.
Επίσης, στη ζώνη 2 επιτρέπεται να εγκατασταθούν:
α) Σταθερές συσκευές SELV (≤50Vac-rms, 120Vdc-rf), με ΒΠ ≥ ΙΡ Χ5.
β) Σταθερές συσκευές ΧΤ, με ΒΠ ≥ ΙΡ Χ5 και με πρόσθετη προστασία με RCD με ΙΔn ≤0,03Α.
– Στη ζώνη 3 επιτρέπονται:
α) Εξοπλισμός χωρίς περιορισμούς, πλην ρευματοδοτών.
β) Ρευματοδότες οι οποίοι προστατεύονται είτε με ηλεκτρικό διαχωρισμό (με ατομικό ανά ρευματοδότη μετασχηματιστή απομόνωσης), είτε με SELV (≤50Vac-rms, 120Vdc-rf) είτε με RCD με ΙΔn ≤0,03Α.
Προσοχή: Στα δημόσια λουτρά ο εξοπλισμός και οι συσκευές στη ζώνη 3 πρέπει να διαθέτουν ΒΠ ≥ ΙΡΧ5.
Συμπληρωματική ισοδυναμική σύνδεση
Στους χώρους λουτρών απαιτείται η κατασκευή τοπικής συμπληρωματικής ισοδυναμικής σύνδεσης στην οποία οι αγωγοί προστασίας των εκτεθειμένων αγώγιμων μερών του υλικού κλάσης Ι και των ρευματοδοτών συνδέονται με ξένα αγώγιμα στοιχεία των ζωνών 0, 1, 2 και 3, που είναι τα ακόλουθα:
α) Μεταλλικοί σωλήνες τροφοδότησης ή αποχέτευσης (νερού, αερίου, λυμάτων κλπ.).
β) Μεταλλικοί σωλήνες συστημάτων θέρμανσης, ψύξης ή κλιματισμού.
γ) Προσιτά μεταλλικά μέρη της κατασκευής του κτιρίου.
δ) Άλλα ξένα αγώγιμα στοιχεία που μπορούν να εισαγάγουν δυναμικό στο χώρο.
Δεν ισχύει η απαίτηση ισοδυναμικής σύνδεσης για τη ζώνη 3, στην περίπτωση προκατασκευασμένης κυψέλης λουτήρα ή καταιονητήρα που δεν είναι εγκατεστημένος σε λουτρό αλλά σε άλλο χώρο (π.χ. υπνοδωμάτιο).
Μεταλλικά πλαίσια ή κουφώματα ανοιγμάτων δεν θεωρούνται ξένα αγώγιμα στοιχεία, εκτός αν είναι συνδεδεμένα με τα μεταλλικά μέρη κατασκευής του κτιρίου. Οι μεταλλικοί λουτήρες ή λεκάνες καταιονητήρων θεωρούνται ξένα αγώγιμα στοιχεία, εκτός αν έχουν επαρκή μονωτική αντίσταση από τα μεταλλικά στοιχεία κατασκευής του κτιρίου, ή από άλλα μεταλλικά στοιχεία που ενδέχεται να εισαγάγουν δυναμικό στο χώρο.
Ενδοδαπέδια ηλεκτρική θέρμανση
Ηλεκτρικά θερμαντικά στοιχεία ενσωματωμένα στο δάπεδο κάτω από τις ζώνες 1, 2 και 3 πρέπει να καλύπτονται από γειωμένο πλέγμα ή μεταλλική επένδυση, που να συνδέεται στην τοπική συμπληρωματική ισοδυναμική σύνδεση.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Από 1 Ιανουαρίου 2024 ο Κανονισμός για τη μελέτη και κατασκευή νέων ηλεκτρικών εγκαταστάσεων είναι το Πρότυπο ΕΛΟΤ 60364. Ο έλεγχος των εγκαταστάσεων που κατασκευάστηκαν με παλιότερους Κανονισμούς (ΚΕΗΕ, ΕΛΟΤ HD 384) εξακολουθεί να γίνεται με τον Κανονισμό που ίσχυε κατά το χρόνο κατασκευής τους.
*Ο κ. Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός, MSc, διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (email: ilektroskopio@koutroulis.gr).
