Από την ασφάλεια και την ποιότητα αγαθών και υπηρεσιών έως την προστασία στον ψηφιακό κόσμο μέσω της κυβερνοασφάλειας, η διαπίστευση αποτελεί κρίσιμο παράγοντα εμπιστοσύνης στις σύγχρονες αγορές και τεχνολογίες.
Άρθρο της κ. Αικατερίνης Μπουραντά*
Η διαπίστευση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την εμπιστοσύνη στις αγορές, διασφαλίζοντας την ποιότητα και την ασφάλεια προϊόντων και υπηρεσιών. Από τη συμμόρφωση του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού με τα ευρωπαϊκά πρότυπα έως την κυβερνοασφάλεια, η διαπίστευση διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην ενίσχυση της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας.
Το παρόν άρθρο χωρίζεται σε δύο μέρη και αναλύει το ρόλο της διαπίστευσης και την εφαρμογή της σε δύο βασικούς τομείς. Στο πρώτο μέρος αναφερόμαστε στο Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) και στη διαδικασία πιστοποίησης και μέτρησης του ηλεκτρολογικού υλικού σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες, καθώς και στη διακρίβωση εξοπλισμού. Στο δεύτερο μέρος αναλύουμε το ευρωπαϊκό πλαίσιο πιστοποίησης για την κυβερνοασφάλεια, εστιάζοντας στο πλαίσιο που διέπει αυτή την κρίσιμη πτυχή της τεχνολογίας.
- Μέρος Α
Διαπιστευμένη πιστοποίηση, μέτρηση, διακρίβωση
Η διαπίστευση υποστηρίζει την αγορά στη διευκόλυνση της κυκλοφορίας αγαθών και υπηρεσιών, ανταποκρινόμενη στις αυξημένες απαιτήσεις για ποιότητα και ασφάλεια. Προσφέρει μια εναρμονισμένη, διαφανή και βιώσιμη προσέγγιση, η οποία συμβάλλει στην εκπλήρωση των νομικών απαιτήσεων με λογικό κόστος και οικοδομεί την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επιχειρήσεων.
Ως «διαπίστευση» ορίζεται η επίσημη αναγνώριση από εθνικό φορέα διαπίστευσης ότι ένας φορέας αξιολόγησης – συμμόρφωσης πληροί τις απαιτήσεις που ορίζονται από εναρμονισμένα πρότυπα και, κατά περίπτωση, τυχόν πρόσθετες απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ορίζονται σε σχετικά τομεακά σχήματα, για τη διεξαγωγή συγκεκριμένης δραστηριότητας αξιολόγησης της συμμόρφωσης.
Η διαπίστευση λειτουργεί προς το δημόσιο συμφέρον σε όλους τους τομείς της αγοράς. Παρέχει βεβαίωση ότι οι διαπιστευμένοι φορείς που προσφέρουν υπηρεσίες δοκιμών, ελέγχου, διακρίβωσης, πιστοποίησης, επιθεώρησης και επαλήθευσης έχουν την τεχνική επάρκεια και την αμεροληψία να ελέγχουν τη συμμόρφωση προϊόντων και υπηρεσιών με τα σχετικά πρότυπα και τους κανονισμούς.
Ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 765/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Ιουλίου 2008 που τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2010 καθορίζει τις απαιτήσεις διαπίστευσης και εποπτείας της αγοράς.
Σκοπός του κανονισμού αυτού είναι η θέσπιση κοινού πλαισίου για τις υποδομές στον τομέα της διαπίστευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, ως εκ τούτου, στη διευκόλυνση της κυκλοφορίας αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ των κρατών-μελών. Συγκεκριμένα:
- Στον υποχρεωτικό τομέα, το νομοθετικό πλαίσιο απαιτεί διαπίστευση για τους φορείς που πληρούν τις προϋποθέσεις ορισμένων και συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων και υπηρεσιών (π.χ. για προϊόντα με σήμανση CE [όπως παιχνίδια, ανελκυστήρες, τρόφιμα], για προϊόντα προστατευόμενης προέλευσης κλπ.) τα οποία μπορούν να διατεθούν στην αγορά μόνο μετά την αξιολόγηση συμμόρφωσης με τα ισχύοντα πρότυπα.
- Στον εθελοντικό τομέα, όπου δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία, οι εταιρείες αναζητούν διαπίστευση για να παρέχουν στην αγορά αμερόληπτη βεβαίωση της ικανότητάς τους να εγγυώνται ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών, την ασφάλεια αυτών κ.λπ.
Το Ε.ΣΥ.Δ.
Το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.) είναι πλήρες μέλος:
Α. Της Ευρωπαϊκής Συνεργασίας για τη Διαπίστευση (ΕΑ), στην οποία συμμετέχουν οι εθνικοί φορείς διαπίστευσης των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Β. Της Διεθνούς Συνεργασίας για τη Διαπίστευση Εργαστηρίων (ILAC).
Γ. Του Διεθνούς Φόρουμ Διαπίστευσης Φορέων (IAF).
Το Ε.ΣΥ.Δ. συμμετέχει σε όλες τις συμφωνίες αμοιβαίας αναγνώρισης αυτών των οργάνων.
Έχει διαπιστεύσει φορείς ελέγχου και πιστοποίησης «προϊόντων» στο πλαίσιο των οδηγιών νέας προσέγγισης (ΟΝΠ), όπως είναι:
- Η οδηγία χαμηλής τάσης (LVD)2014/35/EU.
- Η οδηγία ραδιοεξοπλισμού (RED)2014/53/EU.
- Η οδηγία ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας (EMC) Directive 2014/30/EU.
Το Ε.ΣΥ.Δ. διαπιστεύει εργαστήρια που διενεργούν ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές μετρήσεις, δοκιμές ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας και διακριβώσεις ηλεκτρολογικού εξοπλισμού / μετρητικών οργάνων.
Οι απαιτήσεις
Οι διαπιστευμένοι φορείς που παρέχουν υπηρεσίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης πληρούν τις απαιτήσεις των απαιτούμενων πρότυπων, καθώς και των νομοθετικών απαιτήσεων και τα εξειδικευμένα τομεακά κριτήρια, όσον αφορά:
- Την τεχνική επάρκεια.
- Την ανεξαρτησία.
- Την αμεροληψία και ακεραιότητα.
- Τη διαχείριση κινδύνου.
- Την επάρκεια ανθρώπινου δυναμικού και εξοπλισμού.
- Το μηχανισμό για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών.
- Τη διαχείριση καταγγελιών και προσφυγών.
Η διαπίστευση και οι υπηρεσίες που παρέχονται από διαπιστευμένους φορείς, που χρησιμοποιούνται απευθείας από τις νομοθετικές / ρυθμιστικές αρχές, αποδεικνύουν μεταξύ άλλων αποτελεσματικότητα:
- Στην υποστήριξη της εφαρμογής της ευρωπαϊκής ή εθνικής νομοθεσίας, παρέχοντας «σφραγίδα έγκρισης» που δείχνει τη συμμόρφωση ως προς τα πρότυπα και τις ευρέως αποδεκτές απαιτήσεις.
- Στην καταλληλόλητα προμηθευτών αγαθών και υπηρεσιών, ιδίως στην αγορά προμηθειών.
- Στην ενίσχυση του εμπορίου και της οικονομικής ανάπτυξης.
Η EA, η IAF και η ILAC δημοσιεύουν τον κατάλογο των φορέων διαπίστευσης που έχουν αξιολογηθεί και υπογράψει με την EA και την IAF MLA (Πολυμερείς Συμφωνίες) ή την ILAC MRA (Διακανονισμός Αμοιβαίας Αναγνώρισης), για να παρουσιάσουν τους αρμόδιους φορείς διαπίστευσης που αναγνωρίζονται παγκοσμίως.
Επιπλέον, οι φορείς διαπίστευσης στις περισσότερες χώρες δημοσιεύουν λίστες ή καταλόγους των φορέων και των εργαστηρίων που έχουν διαπιστευθεί, μαζί με τα στοιχεία επικοινωνίας και τα πεδία διαπίστευσης.
- Μέρος Β
Κυβερνοασφάλεια
Με την ευρύτατα διαδεδομένη χρήση συστημάτων δικτύου και πληροφοριών από μεμονωμένους πολίτες, οργανισμούς και επιχειρήσεις σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο), ολοένα μεγαλύτερος αριθμός συσκευών βρίσκονται συνδεδεμένες στο διαδίκτυο. Ωστόσο οι συσκευές αυτές δεν διαθέτουν από το σχεδιασμό τους επαρκή χαρακτηριστικά ασφάλειας και ανθεκτικότητας στο περιβάλλον αυτό, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή κυβερνοασφάλειά τους.
Η χρήση της πιστοποίησης μπορεί να οδηγήσει στην καλύτερη ενημέρωση τόσο των μεμονωμένων χρηστών όσο και των χρηστών από οργανισμούς και επιχειρήσεις σχετικά με τα χαρακτηριστικά κυβερνοασφάλειας των προϊόντων τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), των υπηρεσιών ΤΠΕ και των διαδικασιών ΤΠΕ, ώστε να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στις ψηφιακές λύσεις.
Ο ENISA
Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2019/881 αφορά τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια «ENISA» και την πιστοποίηση της κυβερνοασφάλειας στον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών (πράξη για την κυβερνοασφάλεια). Είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του, ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος – μέλος και έχει εφαρμογή από το 2019.
Ο ENISA είναι αρμόδιος για τη θέσπιση και τη διατήρηση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου πιστοποίησης της κυβερνοασφάλειας, προκειμένου να αυξηθεί η διαφάνεια της εξασφάλισης της κυβερνοασφάλειας για προϊόντα ΤΠΕ, υπηρεσίες ΤΠΕ και διαδικασίες ΤΠΕ, ενισχύοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την εμπιστοσύνη στην ψηφιακή εσωτερική αγορά και στην ανταγωνιστικότητά της.
Με τον κανονισμό 2024/482 (EUCC) προσδιορίζονται οι ρόλοι, οι κανόνες, οι υποχρεώσεις, καθώς και η δομή του βασισμένου σε κοινά κριτήρια ευρωπαϊκού σχήματος πιστοποίησης της κυβερνοασφάλειας (EUCC), σύμφωνα με το ευρωπαϊκό πλαίσιο πιστοποίησης της κυβερνοασφάλειας που περιγράφεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/881.
Σύμφωνα με το σχήμα πιστοποίησης της κυβερνοασφάλειας εμπλέκονται με απαίτηση διαπίστευσης:
- Φορείς Πιστοποίησης ως τρίτου μέρους φορείς αξιολόγησης συμμόρφωσης.
- Εγκαταστάσεις αξιολόγησης της ασφάλειας της τεχνολογίας πληροφοριών (ΕΑΑΤΠ).
Σχετικοί χρήσιμοι σύνδεσμοι:
- https://esyd.gr/
- https://certification.enisa.europa.eu/
- https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/union-rolling-work-programme-european-cybersecurity-certification
*Η κ. Αικατερίνη Μπουραντά είναι φυσικός, ΜSc. Aeronautical Engineering και αναπληρώτρια διευθύντρια Διαπίστευσης Εργαστηρίων στο Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (Ε.ΣΥ.Δ.).
